Jeden z Ojców Niepodległości. Przywódca masowego ruchu ludowego w Galicji, który swoim – niekwestionowanym nie tylko wśród ludu –  autorytetem jednoznacznie i konsekwentnie wspierał dążenia niepodległościowe, ale też zjednoczenie  wszystkich  ziem polskich. Lider powstałej 28 października 1918 r. w Krakowie, Polskiej Komisji Likwidacyjnej, pełniącej rolę przedstawicielstwa centralnej władzy niepodległego już państwa polskiego na ziemiach likwidowanego właśnie zaboru austriackiego. PKL powołana została w opozycji do Rady Regencyjnej w Warszawie, opanowanej przez  środowiska konserwatywne i monarchistyczne.  

WINCENTY WITOS

ur. 21 stycznia 1874 r. w Wierzchosławicach – zm. 31 października 1945 r. w Krakowie

CHŁOP, POLITYK, PREMIER RP

Od 1895 związany ze Stronnictwem Ludowym. W 1903 wybrany do Rady Naczelnej PSL. Od 1905 w samorządowej Radzie Powiatowej w Tarnowie (do 1927). Od 1908 poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego we Lwowie i wójt Wierzchosławic (do 1931). Od 1911 poseł do Rady Państwa w Wiedniu. W II 1914 na zjeździe w Tarnowie wraz m.in. z Jakubem Bojko powołał do życia PSL „Piast”.

W VIII 1914 wszedł w skład Naczelnego Komitetu Narodowego. W latach 1917-18 członek Ligi Narodowej. W V 1917 współautor niepodległościowej rezolucji „tetmajerowskiej”. 28 X 1918 w Krakowie stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej. Od XII 1918 prezes PSL „Piast” (do 1931).

Poseł na Sejm RP w l. 1919 – 1933. Trzykrotny premier RP: od 24 VII 1920 (Rząd Obrony Narodowej) do 13 IX 1921, od 28 V do 16 XII 1923, od 10 do 14 V 1926 (obalony w wyniku zamachu majowego).

Jeden z przywódców Centrolewu. Aresztowany 9 IX 1930 i więziony w Brześciu. W 1932 skazany na półtora roku więzienia w tzw. procesie brzeskim. W 1933 wyemigrował do Czechosłowacji. Współzałożyciel – wraz m.in. z I.J. Paderewskim i W. Sikorskim – antysanacyjnego Frontu Morges (1936) i inspirator strajku chłopskiego (1937). Wiosną 1939 wrócił do kraju, ponownie objął funkcję prezesa SL.

We IX 1939 ranny podczas bombardowania i aresztowany przez Niemców. Przetrzymywany w Rzeszowie, Tarnowie, Krakowie, Berlinie i Poczdamie. Pod koniec 1939 hitlerowcy proponowali mu współpracę przy tworzeniu marionetkowego państwa, co stanowczo odrzucił. Zwolniony w 1941, do końca wojny przebywał w Wierzchosławicach. W VI 1945 nie przyjął zaproszenia na rozmowy ze Stalinem. Powołany na stanowisko wiceprezydenta KRN, z powodu choroby nie objął tej funkcji. W VIII wybrany prezesem PSL.

W ostatniej drodze, z Krakowa na miejsce spoczynku w Wierzchosławicach odprowadzał go ponad stutysięczny tłum rodaków.

Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego (1922).