Kategoria: Źródła, relacje, tło historyczne

Czy Nowy Sącz pierwszy podporządkował się rządowi w Warszawie ?

Czy Nowy Sącz pierwszy podporządkował się rządowi w Warszawie ?

Wśród entuzjastycznych reakcji na manifest Rady Regencyjnej z 7 X, które falą przelewały się przez cały kraj,  nie da się nie docenić wagi uchwały podjętej 9 X 1918 r. przez Radę Miejską Nowego Sącza, która „z powodu proklamacji wolnej i zjednoczonej Polski” postanowiła nadać do Rady Regencyjnej „telegram hołdowniczy”. Jest to pierwszy (chronologicznie) znany nam akt poddania się władzy w Warszawie przez którykolwiek z samorządów w Galicji, która  znajdowała się poza obszarem Królestwa Polskiego, czyli obszarem jurysdykcji regentów. Co ciekawe, sądecki…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Sto lat temu powołano organizację „Wolność”

Sto lat temu powołano organizację „Wolność”

Dokładnie sto lat temu, 25 kwietnia 1918 roku w mieszkaniu por. Wawrzyńca Typrowicza przy ul. Grabowskiego 5 w Krakowie odbyła się narada z udziałem komendanta głównego Polskiej Organizacji Wojskowej płk Edwarda Rydza ps. Śmigły oraz polskich oficerów c.k. armii – konspiratorów tajnej organizacji niepodległościowej, której podczas tego spotkania nadano kryptonim „Wolność”. Spiskowcy z tej organizacji jesienią tego samego roku walnie przyczynili się do skutecznego przeprowadzenia bezkrwawych, zwycięskich przewrotów w miastach, które były siedzibą wielu ważnych galicyjskich garnizonów (Tarnów, Nowy Sącz, Bochnia…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Stulecie tarnowskiej rezolucji niepodległościowej

Stulecie tarnowskiej rezolucji niepodległościowej

17 stycznia 1918 roku Rada Miejska Tarnowa jako „reprezentacya jednego z większych miast polskich” jednomyślnie podjęła pionierską rezolucję, w której domagała się m.in. powstania niepodległego państwa polskiego w granicach przedrozbiorowych, powiększonych o Śląsk Cieszyński. To kolejny dowód na to, że tarnowianie przed stu laty znaleźli się w ścisłej niepodległościowej awangardzie. Starania te doprowadziły – w nocy z 30 na 31 X 1918 r. – do zrzucenia zaborczego jarzma przez Tarnów, jako pierwszego miasta na ziemiach polskich.

Rok 1918. Zaczęło się od Krakowa …

Rok 1918. Zaczęło się od Krakowa …

Jesienią 1918 roku, po latach zniewolenia, Polska odzyskała tak upragnioną niepodległość. Uroczyście obchodzonym  Świętem Niepodległości stał się niebawem 11 listopada – dzień przekazania władzy przez ustępującą Radę Regencyjną w ręce Józefa Piłsudskiego, komendanta legionów i wkrótce Naczelnika Państwa, który dzień wcześniej powrócił z twierdzy magdeburskiej do Warszawy. Zanim to jednak nastąpiło, Kraków zdecydowanie wyprzedził resztę kraju i mógł już całe dwa tygodnie wcześniej cieszyć się z odzyskanej wolności. Agonia monarchii Wobec zbliżającej się nieuchronnie klęski państw centralnych 15 października 1918…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Tarnów jako pierwszy odzyskał niepodległość

Tarnów jako pierwszy odzyskał niepodległość

W początku ubiegłego (XX) wieku krążyła po Tarnowie i okolicy legenda, iż Polska dotąd nie odzyska niepodległości, dopóki wody Dunajca u stóp góry św. Marcina nie zaczerwienią się od krwi. Przepowiadano w ten sposób, jakieś straszne, mające wkrótce nadejść wojenne kataklizmy, kończące się jednak radosnym, długo oczekiwanym dniem, w którym Polska odzyska pełną niepodległość. Pierwsza większa bitwa I Brygady Legionów Polskich stoczona została pod Tarnowem, tuż za górą św. Marcina pod Łowczówkiem, w Wigilię i Boże Narodzenie 1914 r. To…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Powstawanie garnizonu WP w Wadowicach – październik-grudzień 1918 r.

Powstawanie garnizonu WP w Wadowicach – październik-grudzień 1918 r.

W okresie galicyjskim Wadowice stanowiły znaczący ośrodek życia społecznego, jako stolica powiatu i siedziba władz administracyjnych, sądowych, oświatowych, finansowych, a także interesujących nas tu szczególnie wojskowych, których struktury ukształtowały się ostatecznie w okresie autonomii Galicji. […] Dni przewrotu – październik i listopad 1918 r. W okresie zaborów z terenu dawnego cyrkułu wadowickiego, czyli późniejszych powiatów bialskiego, myślenickiego, żywieckiego i  wadowickiego Galicji rekrutowany był austriacki 56 pp, uznawany z czasem z racji tego, że ok. 90 proc. żołnierzy mówiło po polsku za „pułk polski”. Pułk ten od początku…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Rzeszowska niepodległość

Rzeszowska niepodległość

Cesarstwo Austro-Węgier pękało w szwach, imperium waliło się w gruzy. Polacy byli skłonni proklamować niepodległość, ale co jakiś czas któryś z zaborców ogłaszał, że ma zamiar lub tworzy państwo polskie. Rzeszowianie nie tylko wyglądają niepodległości, ale także przygotowują się do niej w Strzelcu, Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”, Polskiej Organizacji Wojskowej, która zastąpiła wykrwawione w boju i leczące rany, także w Rzeszowie Legiony. Ostatni wiążący jakieś nadzieje z państwami centralnymi – bo nienawiść do Rosji była w prawie całym społeczeństwie, we wszystkich…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Rzeczpospolita Zakopiańska

Rzeczpospolita Zakopiańska

  W październiku 1918 r. powstała „Rzeczpospolita Zakopiańska” z „prezydentem” Stefanem Żeromskim i przez kilkanaście dni była jednym z pierwszych skrawków niepodległej Polski. Na przełomie XIX i XX w. Zakopane przeżywało okres wielkiego rozkwitu. Zwiększający się ruch turystyczny przyczynił się do powstania pensjonatów, hoteli, nowych ulic, a także rozpoczęcia budowy wodociągów. Wieś Zakopane, już jako uzdrowisko, nabrała miejskiego charakteru. Niezwykle doniosłym wydarzeniem było doprowadzenie w 1899 r. do Zakopanego linii kolejowej[1]. Podróż do stolicy Tatr odtąd stała się krótsza i…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Polacy przejmują władzę. Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego

Polacy przejmują władzę. Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego

Na przełomie września i października 1918 r., w obliczu zbliżającej się klęski militarnej państw centralnych, nasiliły się ruchy odśrodkowe wśród zamieszkujących monarchię habsburską narodów słowiańskich. 2 października posłowie polscy przedłożyli na forum Rady Państwa w Wiedniu rezolucję domagającą się odbudowy niezawisłego państwa polskiego, złożonego z ziem dawnej Rzeczypospolitej, z dostępem do morza i obszarami zamieszkiwanymi przez Polaków (w tym ze Śląskiem). W ten sposób zniknęły wcześniejsze nieporozumienia między reprezentantami Galicji i Polaków ze Śląska Cieszyńskiego, niezadowolonych z asekuracyjnej postawy parlamentarnego…

Czytaj więcej Czytaj więcej

Floating Social Media Icons by Acurax Wordpress Designers
Visit Us On TwitterVisit Us On FacebookVisit Us On Youtube