W  rocznicę powołania Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej w Lublinie prezentujemy fragment jednego z kolejnych filmów nad jakimi pracujemy, poświęconych „Pierwszym Niepodległym”. To początek pierwszej  (jeszcze nieostatecznej) wersji  krótkometrażowego dokumentu poświęconego  Gabrielowi Dubielowi, wybitnemu działaczowi ludowemu, m.in. profesorowi I Gimnazjum w Tarnowie, prezesowi tarnowskiego Związku Strzeleckiego, założycielowi drugiego gniazda „Sokoła” w mieście, który wieczorem 30 X 1918 przybył z Krakowa do Tarnowa, aby … powstrzymać swoich wychowanków przed   przedwczesnym rozpoczęciem akcji wyzwoleńczej. Nie wynikało to oczywiście z jakiegoś kunktatorstwa, czy braku odwagi, ale z troski o bezpieczeństwo swoich byłych i obecnych uczniów.  Środowisko polityczne, z którym się wówczas związał, czyli  partyjni towarzysze Józefa Piłsudskiego z czasów PPS,  nieco spóźniło ostateczną akcję niepodległościową w Krakowie i Galicji i dlatego próbę stworzenia własnego, postępowego rządu niepodległej Polski podjęło w Lublinie. Ministrem oświaty w tym rządzie  został Gabriel Dubiel …

Gabriel DUBIEL

Pedagog, publicysta, działacz ludowy

Ur. 24 marca 1880 w Pałuszycach k. Gręboszowa (dziś wieś Okręg).

Był absolwentem I Gimnazjum w Tarnowie i Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, które to studia ukończył z tytułem doktora. Był nauczycielem języka polskiego w gimnazjach w: Lublinie, Mielcu, a w latach 1912-28 I i III Gimnazjum w Tarnowie. Później uczył też w gimnazjum wadowickim, do którego uczęszczał Karol Wojtyła.

Prezes Związku Strzeleckiego w Tarnowie (1911). W tym samym roku w Tarnowie współorganizował również drugie gniazdo „Sokoła”, na Strusinie. Zainicjował również powstanie w naszym mieście Uniwersytetu Ludowego. W lutym 1914 r. był organizatorem kongresu założycielskiego PSL „Piast” , został sekretarzem Rady Naczelnej), bliskim współpracownikiem W. Witosa. Zmobilizowany, walczył w I wojnie światowej na froncie wschodnim. Od połowy 1916 kierował jednym z wydziałów Centrali dla Odbudowy Galicji.

W 1918 zorganizował I Zjazd Inteligencji Ludowej, który rozpoczął się dokładnie 100 lat temu, 2 czerwca w Krakowie. Gabriel Dubiel został prezesem powstałego wówczas Stowarzyszenia Inteligencji Ludowej i przewodniczył mu przez kolejne 15 lat. Pod koniec I wojny światowej, związał się także z obozem piłsudczykowskim. Odgrywał znaczącą rolę łącznika między tym obozem a ludowcami. Należał do Konwentu Organizacji „A” i jako emisariusz obozu piłsudczykowskiego przybył wieczorem 30 X do Tarnowa, aby uspokoić bojowe nastroje młodzieży. Kilka dni później, w rządzie tymczasowym utworzonym w Lublinie 7 XI 1918 przez Ignacego Daszyńskiego został ministrem oświaty.

Był ochotnikiem w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w II i III powstaniu śląskim. Podczas akcji plebiscytowej na Górnym Śląsku i podczas III Powstania Śląskiego współpracował z Wojciechem Korfantym. Organizator Towarzystwa Obrony Kresów Zachodnich w Bytomiu.

W Sejmie RP I kadencji został posłem z listy PSL „Piast” z tarnowskiego okręgu wyborczego i był sekretarzem Klubu Poselskiego tej partii. Początkowo przeciwny zamachowi majowemu, stopniowo, od roku 1930 wiązał się z obozem sanacyjnym.

W czasie II wojny światowej działał w Radzie Głównej Opiekuńczej. W 1942 aresztowany, więziony przy ul. Urszulańskiej w Tarnowie, następnie wywieziony do KL Auschwitz, gdzie prawdopodobnie 30 marca 1942 r. został zamordowany zastrzykiem fenolu w serce.

Publikował m.in. w pismach: „Kurier Lwowski”, „Przyjaciel Ludu”, „Piast”, „Nowa Reforma”, „Wola Ludu”. Był autorem kilku prac literaturoznawczych.

Odznaczony Krzyżem Walecznych.

Opracowanie na podstawie biogramów zredagowanych przez ks. dr Ryszarda Banacha, Małgorzatę Pachowicz i dr Jana Hebdę